Қиссаи ҳаштум
Шахсони бешаҳрвандӣ
Қариб ҳамаи саргузашти имрӯза хуб анҷом ёфтааст. Дар ҳақиқат кушодашавии сарҳад байни Ӯзбекистону Тоҷикистон ҳаёти мардуми оддиро сабуктар намуд. Лекин мушкилот ҳанӯз ҳам боқист. Гузашта аз ин маълум шуд , ки як гурӯҳи калони одамон, аниқтараш «шахсони бешаҳрвандӣ» аз мадди назар дур мондаанд. Баъди пошхӯрии иттиҳоди шӯравӣ ҷанги шаҳрвандӣ дар Тоҷикистон(1992-1997) мавҷи гурезагонро ба миён овард. Аҷобати кор дар он аст, ки «бешаҳрвандӣ» аз насл ба насл мегузаштааст.
- Падару модарам аз Тоҷикистон, фарзандонам бошанд, дар Ӯзбекистон таваллуд шудаанд. Аламовар аст, ки фарзандонамро шаҳрванди ин кишвар ҳисоб намекунанд. Рӯзи гузашта дар мизи шиносномадиҳӣ будам, дар он ҷо ба ман гуфтанд, ки ба фарзандону набераҳоям шиносномаи бешаҳрвандӣ дода мешудааст, мегӯяд Роҳатой Холиқулова.
Ӯ чор нафар фарзанд дорад. Се писараш бо духтарони ӯзбекистонӣ хонадор шуданду як нафар келинаш аз Тоҷикистон аст. Духтарон мактабро бо баҳои аъло хатм намуданд, лекин онҳоро ҳатто ба завод ба кор қабул намекунанд. Набераҳояш коллеҷро аз рӯи ихтисоси кафшергар ва ронанда хатм карданд.
Шахсони бешаҳрвандӣ на танҳо дар нуқтаҳои назоратии гузаргоҳи сарҳадӣ ва бо ҷои кор таъмин шудан бо мушкилот рӯ ба рӯ мешаванд, инчунин муаммо дар ақди никоҳ низ ҷой дорад.
- Як писарамро то дер хонадор карда натавонистем, мегӯяд Роҳатой. Касе ба шахси шиносномааш бешаҳрвандӣ духтар додан намехост.
Ҳолати баамаломада ҳатто ба шумораи ҷудошавии оилаҳо низ бетаъсир намонд. Баъзе оилаҳо солҳои дароз сарҳадро гузашта наметавонистанд. Ҳолатҳое мешуданд, ки арӯси ҷавон ба хонаи падараш барои ба тартиб овардани ҳуҷҷат мерафту, баргашта наметавонист. Шавҳараш бошад, ду – се сол интизор мешуду оқибат барои ҷудошавӣ ариза мекард. Шумораи кӯдакони танҳо, бепадар ё бемодармонда беҳисоб аст.
Дар бештари маврид ин гуна одамон хешовандону наздикони худро барои ба роҳи охират гусел намудан ҳам имконият надоштанд. Дар сарҳад низ бо онҳо муомилаву муносибат сахт буд.
- Падару модарам аз Тоҷикистон, фарзандонам бошанд, дар Ӯзбекистон таваллуд шудаанд. Аламовар аст, ки фарзандонамро шаҳрванди ин кишвар ҳисоб намекунанд. Рӯзи гузашта дар мизи шиносномадиҳӣ будам, дар он ҷо ба ман гуфтанд, ки ба фарзандону набераҳоям шиносномаи бешаҳрвандӣ дода мешудааст, мегӯяд Роҳатой Холиқулова.
Ӯ чор нафар фарзанд дорад. Се писараш бо духтарони ӯзбекистонӣ хонадор шуданду як нафар келинаш аз Тоҷикистон аст. Духтарон мактабро бо баҳои аъло хатм намуданд, лекин онҳоро ҳатто ба завод ба кор қабул намекунанд. Набераҳояш коллеҷро аз рӯи ихтисоси кафшергар ва ронанда хатм карданд.
Шахсони бешаҳрвандӣ на танҳо дар нуқтаҳои назоратии гузаргоҳи сарҳадӣ ва бо ҷои кор таъмин шудан бо мушкилот рӯ ба рӯ мешаванд, инчунин муаммо дар ақди никоҳ низ ҷой дорад.
- Як писарамро то дер хонадор карда натавонистем, мегӯяд Роҳатой. Касе ба шахси шиносномааш бешаҳрвандӣ духтар додан намехост.
Ҳолати баамаломада ҳатто ба шумораи ҷудошавии оилаҳо низ бетаъсир намонд. Баъзе оилаҳо солҳои дароз сарҳадро гузашта наметавонистанд. Ҳолатҳое мешуданд, ки арӯси ҷавон ба хонаи падараш барои ба тартиб овардани ҳуҷҷат мерафту, баргашта наметавонист. Шавҳараш бошад, ду – се сол интизор мешуду оқибат барои ҷудошавӣ ариза мекард. Шумораи кӯдакони танҳо, бепадар ё бемодармонда беҳисоб аст.
Дар бештари маврид ин гуна одамон хешовандону наздикони худро барои ба роҳи охират гусел намудан ҳам имконият надоштанд. Дар сарҳад низ бо онҳо муомилаву муносибат сахт буд.
«Мо аз болои пули начандон калон мегузаштем, ки моро сарбозе таъқиб кард. Пои духтарам шикаста ва гаҷбандӣ шуда буд. Сарҳадбонон талаб карданд, ки гипси пояшро кушояд:
Дидан мехоҳем, ки дар он ҷо чӣ ҳаст.»
Дидан мехоҳем, ки дар он ҷо чӣ ҳаст.»
Робия Исҳоқова
Робия Исҳоқоваро бошад, бахташ каме омад кард. Вақте падараш аз олам гузашт, бародаронаш кумак намуданд, то вай шиносномаи хориҷӣ гирад. Новобаста аз ин, роҳ ба сӯи хонаи падариаш мушкил буд.
"Дидбонгоҳи гумрукии «Бекобод» аз ҳавлии мо начандон дур аст. Бо шиносномаи хориҷӣ танҳо аз нуқтаи сарҳадии «Ойбек» гузаштан мумкин буд. Аммо масофаи ин роҳ ниҳоят дур аст. Роҳ то сӯи қишлоқи падарам якуним соат вақтро мегирад. Аз нуқтаи сарҳадии наздикии ҳавлии мо бошад, ҳатто бо шиносномаи хориҷӣ ҳам гузаштан мемонданд,"-мегӯяд Робия Исҳоқова.
"Дидбонгоҳи гумрукии «Бекобод» аз ҳавлии мо начандон дур аст. Бо шиносномаи хориҷӣ танҳо аз нуқтаи сарҳадии «Ойбек» гузаштан мумкин буд. Аммо масофаи ин роҳ ниҳоят дур аст. Роҳ то сӯи қишлоқи падарам якуним соат вақтро мегирад. Аз нуқтаи сарҳадии наздикии ҳавлии мо бошад, ҳатто бо шиносномаи хориҷӣ ҳам гузаштан мемонданд,"-мегӯяд Робия Исҳоқова.
Созишномаи байни ҳукумати Тоҷикистон ва Ӯзбекистон санаи 9 марти соли 2018 дар шаҳри Душанбе имзо шуд. Дар он рафтуомади бемамонияти ҳар ду ҷониб таъкид шуда, шаҳрвандони ҳарду тарафро фаро мегирад. Акнун масъалаи шахсони бешаҳрвандӣ боқи мемонад. Шумораи онҳо бошад, аз ҳар ду ҷониб зиёд аст.
Бо дарназардошти вазъияти баамаломадаи дӯстона шумораи муроҷиати шаҳрвандон ба ҳукумати ҳарду кишвар меафзояд. Онҳо аз роҳбарони давлатҳо хоҳиш доранд, ки шахсони бешаҳрвандӣ аз гирифтани раводид озод карда шаванд.
Бо дарназардошти вазъияти баамаломадаи дӯстона шумораи муроҷиати шаҳрвандон ба ҳукумати ҳарду кишвар меафзояд. Онҳо аз роҳбарони давлатҳо хоҳиш доранд, ки шахсони бешаҳрвандӣ аз гирифтани раводид озод карда шаванд.
Ба ҷои охирсухан...
Андешаҳо дар хатти бетараф
Нуқтаи гузаргоҳи сарҳадии давлатӣ. Одамон инро оддӣ карда "КПП" меноманд. Дар асл чунин нуқтаҳои назоратӣ дуто ҳастанд. Тоҷикистонӣ ва ӯзбекистонӣ. Байни онҳо фосила 200 метр аст. Ин қисмати роҳ хатти бетараф аст, ки ҳудуди он ба ягон давлат тааъллуқ надорад. Ба ҳеҷ кас. Ба ягон давлати рӯи замин...
Имрӯз дар инҷо одамон бисёранд. Онҳо ба ҷониби ҳарду давлат ҳаракат мекунанд. Ҳар нафар бо андешаи худ, ҳолати худ ва умеди худ.
Имрӯз дар инҷо одамон бисёранд. Онҳо ба ҷониби ҳарду давлат ҳаракат мекунанд. Ҳар нафар бо андешаи худ, ҳолати худ ва умеди худ.
Онҳо дар бораи чӣ фикр мекунанд? Шояд аз он ки чунин ҳолат дигар ҳеҷ такрор нашавад. Ба хотири он, ки оилаҳо ҳамҷоя бошанд. Имконияти кор кардан, шароити хондан, табобат гирифтан, ҳатто ба маҳмонӣ рафтан ва ҳатто бо параплан парвоз кардан бошад. Имконияти рафтан ба назди дӯстон ва пайвандон дар якчанд сол як маротиба не, балки кадом вақте хоҳанд... Ҳамачӣ содда менамуд.
Дусад метр роҳи байни нуқтаҳои назоратии гузаргоҳҳо.... Замоне буд, ки ин ҷо одамон кам вомехӯрданд. Аз ҳарду ҷониб... Бигзор он замона ба пуррагӣ дар гузашта монад. Бигзор ин ҷо ҳамарӯз серодам бошад.
Дусад метр роҳи байни нуқтаҳои назоратии гузаргоҳҳо.... Замоне буд, ки ин ҷо одамон кам вомехӯрданд. Аз ҳарду ҷониб... Бигзор он замона ба пуррагӣ дар гузашта монад. Бигзор ин ҷо ҳамарӯз серодам бошад.
